Grupa: Administrator 
Posty: 2935 #135813
Od: 2008-2-14
| Chronopsychologia to nauka szukająca w procesach psychicznych i fizjologicznych człowieka cyklicznie powtarzających się zmian i rządzących nimi prawidłowości.
Niektórzy z nas lubią spać długo, czasem do południa albo i dłużej i jeśli muszą wstać wcześnie, to czują się niewyspani i półprzytomni, za to wieczorem i w nocy są bardzo aktywni i efektywnie pracują. Inni lubią wstawać wcześnie rano, wtedy też dobrze się czują i najlepiej pracują, natomiast wieczorem ogarnia ich senność. Te dwa skrajne typy, potocznie nazywane rannymi ptaszkami i nocnymi markami, w psychologii określa się jako chronotypy poranne i wieczorne. Osoby o chronotypie porannym średnio około półtorej godziny wcześniej mają najwyższą w ciągu doby temperaturę, najwyższy poziom hormonu stresu - kortyzolu, czy melatoniny - najpopularniejszego neurohormonu. Potwierdzono również eksperymentalnie, że trudniej uczą się w godzinach wieczornych, nie mówiąc już o nocnych, prowadzą uregulowany tryb życia i cechuje je większa stabilność emocjonalna. Natomiast ludzie z chronotypem wieczornym mają cechy ekstrawertywne, wyższy poziom lęku, są bardziej podatni na depresję i dobrze tolerują pracę nocną.
Co decyduje o tym, jaki mamy chronotyp? Otóż, są trzy czynniki, które współdecydują o typie chronotypu. Pierwszy jest w znacznym stopniu uwarunkowany genetycznie i to przez konkretny gen.
Pozostałe dwa czynniki to regularne zmiany w środowisku społecznym i wiek. Synchronizatory społeczne, zwłaszcza godziny aktywności zawodowej, powodują, że wśród osób pracujących w godzinach porannych trudno znaleźć takie, które mają chronotyp wieczorny, za to stanowią one przeważającą większość osób podejmujących pracę wieczorną i nocną.
Jeśli chodzi o wiek, to obserwuje się ciekawą prawidłowość - w okresie dojrzewania następuje wyraźne i nagłe przejście od chronotypu porannego w kierunku wieczornego, a od 25. roku życia stopniowo nasila się poranność. Wśród ludzi po 50. roku życia procent osób o chronotypie wieczornym jest wyraźnie mniejszy niż wśród ludzi młodszych. Są to głównie przedstawiciele tak zwanych wolnych zawodów, czyli dziennikarze, prawnicy, lekarze, naukowcy, którzy mogą dość dowolnie ustalać sobie godziny pracy, a w ich aktywności zawodowej ważne są złożone procesy poznawcze.
Czy można zmienić swój chronotyp?
Owszem, choć jest to obwarowane trzema warunkami. Po pierwsze, nie można być przedstawicielem skrajnego chronotypu, czy to porannego, czy wieczornego. Tu dodam, że statystycznie rzecz biorąc, niewiele osób można zaliczyć do tych grup. Po drugie, zaplanowane zmiany - w kierunku poranności lub wieczorności - muszą odbywać się bardzo systematycznie. I trzeci warunek - zmiana powinna odbywać się do przodu. Jeśli więc chcemy stać się osobami bardziej porannymi, to należy stopniowo coraz wcześniej kłaść się spać, tak by po pewnym czasie - śpiąc wystarczającą ilość godzin - budzić się o szóstej rano.
Łatwo się zorientować, że zmiana chronotypu to zadanie dla systematycznych, a zwłaszcza zmotywowanych.
Ja jestem typowym skowronkiem
_________________
Dawniej ludzie wiedzieli mało, ale to "mało" poruszało do głębi ich serca. Dzisiaj ludzie wiedzą wiele, ale to "wiele" porusza ich tylko powierzchownie i karykaturalnie. |
